आजच्या धकाधकीच्या जीवनशैलीमध्ये पालक आपल्या मुलांसाठी वेळ काढू शकत नाहीत, ही एक मोठी समस्या बनली आहे. करिअरच्या मागे धावणे, आर्थिक स्थैर्य मिळवण्यासाठी प्रयत्न करणे आणि अनेक जबाबदाऱ्या पार पाडणे यामध्ये पालक मुलांकडे पुरेसं लक्ष देऊ शकत नाहीत. मात्र, मानसशास्त्र सांगते की, मुलांसाठी त्यांचे आई-वडील शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या उपस्थित असणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. पालकांची उपस्थिती ही केवळ त्यांच्या संगोपनासाठी नव्हे, तर त्यांच्या मानसिक आरोग्यासाठीही आवश्यक असते.
१. पालकांची उपस्थिती म्हणजे सुरक्षिततेची भावना
बालमनोविज्ञानानुसार, मुलांना त्यांच्या पालकांकडून मिळणाऱ्या सुरक्षिततेच्या भावनेची अत्यंत गरज असते. आई-वडील जर मुलांसोबत वेळ घालवत नसतील, तर मुलांमध्ये असुरक्षितता निर्माण होते. ती असुरक्षितता पुढे जाऊन त्यांचा आत्मविश्वास कमी करू शकते. संशोधनात दिसून आले आहे की, ज्या मुलांना लहानपणी आई-वडिलांची जास्त साथ मिळते, त्यांच्यात भावनिक स्थैर्य अधिक असते.
२. मानसिक आरोग्यावर होणारा परिणाम
पालक जर मुलांसाठी वेळ देत नसतील, तर त्याचा थेट परिणाम मुलांच्या मानसिक आरोग्यावर होतो. काही मुलं भावनिकरीत्या संवेदनशील असतात आणि त्यांना पालकांचा वेळ, प्रेम आणि समजून घेण्याची नितांत आवश्यकता असते. मुलांना जर आई-वडिलांकडून योग्य आधार मिळत नसेल, तर ते चिंतेचे किंवा नैराश्याचे बळी ठरू शकतात.
३. संवादाची ताकद
मुलांशी केलेला संवाद हा त्यांच्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचा असतो. जर पालक मुलांसोबत दैनंदिन संवाद साधत नसतील, तर मुलं त्यांच्या समस्या शेअर करणे टाळतात. हळूहळू त्यांचं मन आई-वडिलांपासून दूर जातं आणि ते स्वतःच्याच विश्वात अडकून पडतात. पालकांनी आपल्या मुलांशी सतत संवाद साधायला हवा, त्यांना ऐकून घ्यायला हवं, त्यांच्या भावनांना महत्त्व द्यायला हवं.
४. सामाजिक आणि भावनिक कौशल्यांचा विकास
पालकांची उपस्थिती मुलांमध्ये योग्य सामाजिक आणि भावनिक कौशल्ये विकसित करण्यास मदत करते. आई-वडिलांच्या सहवासात राहणाऱ्या मुलांना सहानुभूती, सहकार्य, आदर आणि जबाबदारी या गुणांचे महत्त्व कळते. ज्या मुलांना पालकांकडून पुरेसं मार्गदर्शन मिळतं, ते समाजात चांगलं वर्तन करतात आणि त्यांचं व्यक्तिमत्त्व सकारात्मक घडतं.
५. पालक नसल्यास मुलं बाहेरच्या गोष्टींवर अवलंबून राहतात
ज्या मुलांना पालकांचा वेळ मिळत नाही, ते मोबाईल, टीव्ही, सोशल मीडिया किंवा बाहेरच्या लोकांवर अधिक अवलंबून राहतात. त्यामुळे त्यांच्या विचारसरणीत आणि वर्तनात बदल होऊ शकतो. अशा मुलांमध्ये एकटेपणा, आत्मकेंद्रीपणा आणि आक्रमकता वाढू शकते. पालकांनी हे लक्षात घ्यायला हवं की, मुलांना सर्वात जास्त गरज त्यांच्या उपस्थितीचीच असते.
६. शिस्तीचा विकास
पालक जर मुलांसोबत वेळ घालवत असतील, तर मुलं शिस्तप्रिय बनतात. आई-वडिलांच्या उपस्थितीत त्यांना जबाबदारीची जाणीव होते. ज्या मुलांना पालकांचा योग्य सहवास मिळतो, ते शालेय शिक्षण, घरातील जबाबदाऱ्या आणि इतर कामांमध्ये अधिक जबाबदार असतात. पालकांनी स्वतःच्या कृतीतून मुलांना योग्य शिस्त शिकवली, तर ते भविष्यात अधिक यशस्वी होतील.
७. अभ्यासात होणारी प्रगती
संशोधन असं सांगतं की, ज्या मुलांना पालकांचा वेळ मिळतो, त्यांची शैक्षणिक प्रगती चांगली होते. पालक जर मुलांच्या अभ्यासात रस घेत असतील, तर मुलं अधिक आत्मविश्वासाने शिकतात. पालकांनी मुलांच्या अभ्यासाकडे लक्ष द्यावं, त्यांचं मार्गदर्शन करावं आणि त्यांना प्रोत्साहन द्यावं.
८. पालकांनी उपस्थित राहण्यासाठी काही महत्त्वाचे उपाय
पालकांना जर आपल्या मुलांसोबत जास्त वेळ घालवायचा असेल, तर त्यांनी काही गोष्टी अवलंबायला हव्यात –
१. मोबाईल बाजूला ठेवा
मुलांसोबत असताना मोबाईलमध्ये व्यस्त राहू नका. त्यांच्या बोलण्याकडे लक्ष द्या. मोबाईलमुळे पालक आणि मुलांमधील संवाद कमी होत चालला आहे.
२. कुटुंबासोबत जेवण करा
संशोधन सांगतं की, ज्या कुटुंबातील सदस्य एकत्र जेवण करतात, तिथे परस्पर संवाद अधिक चांगला होतो. जेवताना मुलांशी बोलणं, त्यांचे विचार ऐकणं हे खूप महत्त्वाचं असतं.
३. त्यांच्यासोबत खेळा
मुलांसोबत खेळल्याने त्यांचं मानसिक आरोग्य सुधारतं. बाहेर खेळण्यासाठी त्यांना प्रोत्साहित करा आणि शक्य झाल्यास तुम्हीही त्यांच्यासोबत खेळा.
४. त्यांच्या भावनांना महत्त्व द्या
मुलांनी व्यक्त केलेल्या भावना कमी लेखू नका. त्यांना त्यांच्या समस्यांबद्दल मुक्तपणे बोलू द्या. त्यांच्या बोलण्याला जास्तीत जास्त प्रतिसाद द्या.
५. आठवड्यातून एक दिवस खास कुटुंबासाठी ठेवा
आठवड्यातील एक दिवस कुटुंबासाठी राखून ठेवा. सहलीला जा, गप्पा मारा किंवा एकत्र चित्रपट बघा. यामुळे पालक-मुलांचे नाते अधिक दृढ होते.
मुलांसाठी त्यांचे पालक हे जगातील सर्वात महत्त्वाचे लोक असतात. आई-वडिलांची उपस्थिती ही मुलांच्या मानसिक, शारीरिक आणि भावनिक आरोग्यासाठी अत्यावश्यक असते. पालकांनी मुलांसोबत वेळ घालवायला हवा, त्यांना समजून घ्यायला हवं आणि त्यांच्यासाठी कायम उपलब्ध असायला हवं. यामुळेच मुलांचं भविष्य उज्ज्वल आणि आनंदी होऊ शकतं.
“मुलांसाठी सर्वात मोठी भेट म्हणजे त्यांचे आई-वडील त्यांच्यासोबत असणे!”
शकतो!
आजच मुलांचं योग्य करीअर कॉउन्सिलिंग करून घ्या. यासंदर्भात खालीलप्रमाणे संपूर्ण माहिती नमूद करण्यात आलेली आहे. Online Career Counseling द्वारे निरनिराळ्या मानसशास्त्रीय किंवा करिअर चाचण्या घेऊन मुलांची योग्य करिअरची दिशा ठरवूया. Online असल्याने पालकांना आणि मुलांना कोठेही यायची-जायची गरज नाही.
