आपल्या जीवनात आपण दररोज अनेक निर्णय घेतो – काही लहान, काही मोठे, काही सहजपणे तर काही खोल विचारांती. परंतु या प्रत्येक निर्णयामागे मानसिक प्रक्रियेचा एक… Read More »प्रत्येक व्यक्ती आपल्या निर्णयांचा परिणाम अनुभवते.
तणाव (Stress) या संकल्पनेबद्दल आपण अनेकदा चर्चा करतो. परीक्षा, कामाचा ताण, नातेसंबंधातील गोंधळ, आर्थिक अडचणी, आजारपण, किंवा अगदी वाहतुकीतील गर्दी… या साऱ्या गोष्टी “तणाव” निर्माण… Read More »“तणाव हा बाहेरील घटनेमुळे नसून, त्या घटनेबद्दलच्या आपल्या दृष्टिकोनामुळे निर्माण होतो!”
समाजात अनेक वेळा स्त्रीच्या कर्तृत्वाचे मोजमाप तिच्या आर्थिक उत्पन्नावरून किंवा नोकरीवरून केले जाते. विशेषतः शहरी, उच्चशिक्षित वर्गात, “तू कुठे काम करतेस?” या प्रश्नाचे उत्तर “मी… Read More »नोकरी न करणारी स्त्री सुद्धा कर्तृत्ववान असते.. हे कधीं कधी ती स्वतःच विसरते.
“मी कसा आहे?” या प्रश्नाचे उत्तर प्रत्येक जण वेगळं देतो. कोणी स्वतःला आत्मविश्वासू समजतो, कोणी संकोची, कोणी सुंदर, कोणी अयोग्य, तर कोणी प्रेरणादायी. पण तुम्हाला… Read More »आपण स्वतःकडे जसे पाहू तसेच जग आपल्याकडे पाहते यामागचं मानसशास्त्र काय?
घर म्हणजे केवळ भिंतींचं रचलेलं संरचनाच नव्हे, तर तिथे राहणाऱ्या प्रत्येकाच्या मनःस्थितीचं प्रतिबिंब असतं. आपण जसे असतो, तसेच आपलं घर असतं. आपण जर सतत चिडचिड,… Read More »आपल्या मनात शांतता असेल तर आपल्या घरातही शांतता नांदेल.
आधुनिक जीवनशैली, धावपळ, स्पर्धा आणि अपेक्षांमध्ये आपण बहुतेकजण हरवून गेलो आहोत. आपण सतत भविष्यात घडणाऱ्या गोष्टींची चिंता करत असतो किंवा भूतकाळातील चुका पुन्हा पुन्हा आठवत बसतो. त्यामुळे वर्तमान क्षणाचा आनंद घेणे विसरून जातो. पण मानसशास्त्र आपल्याला सांगते की – आनंद हा एखाद्या मोठ्या घटनेत नाही, तर तो आपल्या दैनंदिन जीवनातील छोट्या-साध्या गोष्टींमध्ये दडलेला असतो.
मानसशास्त्रज्ञांच्या मते, आनंद (Happiness) हा एक सकारात्मक भावनिक अनुभव आहे. हा अनुभव क्षणिक असतो, पण काही गोष्टी सातत्याने केल्यास आपण मानसिकदृष्ट्या समाधानी, शांत आणि तृप्त जीवन जगू शकतो. अमेरिकेतील मानसशास्त्रज्ञ मार्टिन सेलिगमन यांनी सांगितले की आनंदाचे तीन मुख्य घटक असतात:
या तीन घटकांचा अनुभव दैनंदिन जीवनातील साध्या कृतींमधूनही मिळू शकतो.
1. माइंडफुलनेस आणि वर्तमान क्षणात जगणे:
Mindfulness म्हणजे साक्षीभावाने आणि पूर्ण लक्षपूर्वक वर्तमान क्षणात राहणे. जेव्हा आपण चहा पिताना त्याचा सुगंध, उब, चव यांचा अनुभव घेतो – तेव्हा तो क्षण आपल्याला शांतता आणि आनंद देतो. मन पूर्णपणे त्या कृतीत गुंतलेले असते, आणि आपण मानसिकदृष्ट्या शुद्ध अनुभव घेतो.
एका संशोधनानुसार, जे लोक दररोज १०-१५ मिनिटे माइंडफुलनेसचा सराव करतात, त्यांच्यात तणावाचे प्रमाण लक्षणीय घटलेले आढळते.
2. ‘Gratitude’ म्हणजे कृतज्ञता:
काहीश्या साध्याशा गोष्टींबद्दल रोज कृतज्ञता व्यक्त केली, तर आपले मानसिक आरोग्य सुधारते. उदा. सकाळी उठून पक्ष्यांचा आवाज ऐकणे, आपल्या प्रिय व्यक्तीचा संदेश, खिडकीतून येणारे सूर्यप्रकाश – ही सर्व छोटी पण आनंददायक क्षण असतात.
Robert Emmons यांच्या संशोधनात दिसून आले की कृतज्ञता व्यक्त करणारे लोक अधिक समाधानी आणि सकारात्मक वृत्तीचे असतात.
3. साध्या गोष्टीतून अर्थ निर्माण करणे:
एका आईने आपल्या मुलाला खाऊ घातला, एका विद्यार्थ्याने शिक्षकाचे प्रेमाने ऐकले, एक रिक्षाचालकाने वयोवृद्ध प्रवाशाला मदत केली – या सर्व कृतीत समाजाशी जोडलेपण, आपुलकी आणि नातेसंबंधांचे महत्त्व दिसते. अशा कृती आत्म्याला समाधान देतात.
1. सकाळचा सूर्योदय पाहणे:
फ्रेश हवा, निसर्गाचा स्पर्श, आणि शांत वातावरण – यामध्ये मन आपसूक शांत होते.
2. आवडत्या गाण्यावर हलकेसे नाचणे किंवा गुणगुणणे:
संगीत हा Dopamine नावाच्या आनंददायक रसायनाचा स्रोत आहे. साधं गाणंही मूड सुधारू शकतं.
3. एखाद्या जुन्या मित्राशी फोनवर गप्पा:
मानव नात्यांमधून आनंद घेतो. संवादामुळे मानसिक आधार मिळतो.
4. घरातल्या बागेत फुलपाखरू पाहणे, झाडांना पाणी घालणे:
निसर्गाशी जोडले गेल्यावर माणूस शांत होतो.
5. स्वतःसाठी थोडा वेळ राखून ठेवणे:
स्वत:ला वेळ देणे म्हणजे मानसिक स्नेह. यामुळे आत्ममूल्य वाढते.
आनंद हा ‘काही विशेष’ घडल्यावर मिळेल, अशी बहुतेकांची कल्पना असते. पण वास्तवात, ज्या क्षणांत आपण स्वत:सह पूर्णपणे उपस्थित असतो – तेच क्षण आपल्याला खरे आनंद देतात. आयुष्यातील सर्वात सुंदर गोष्टी – प्रेम, दया, हास्य, समजूतदारपणा – या सर्व गोष्टी आपल्यासोबतच असतात.
साधेपणा म्हणजेच खरी समृद्धी. आणि तो आनंद शोधायचा असेल, तर तो आपल्या दैनंदिन जीवनातील लहानसहान गोष्टींमध्ये शोधा – चहा, पुस्तक, गाणी, निसर्ग, संवाद, शांतता, आणि स्वतःची सोबत.
“खूप मोठ्या आनंदाची वाट बघत बसू नका… जीवनातील साध्या क्षणांमध्ये लपलेला आनंद शोधा!”
धन्यवाद!
आजच्या युगात कर्ज घेणे ही एक सामान्य बाब झाली आहे. घर, वाहन, शिक्षण, व्यवसाय किंवा अगदी दैनंदिन गरजांसाठी सुद्धा अनेकजण लोन घेतात. पण जेव्हा हे… Read More »लोनमधून पटकन बाहेर पडण्यासाठी पैशाचे नियोजन कसे करावे?