आपल्या आयुष्यात काही लोक जाणीवपूर्वक त्रास देण्याचा प्रयत्न करतात. हे लोक कधीही थेट नाही, तर अप्रत्यक्षरीत्या आपल्याला मानसिकदृष्ट्या अस्थिर करण्याचा प्रयत्न करतात. ते टोमणे मारतात, खोट्या गोष्टी पसरवतात, सूड घेण्याचा प्रयत्न करतात किंवा आपल्या निर्णयांवर सतत टीका करतात. मानसशास्त्रानुसार असे लोक सहसा स्वतःच्या भावनात्मक समस्या, असुरक्षितता किंवा अहंकार यामुळे दुसऱ्यांना त्रास देतात. अशा लोकांशी कसे वागावे, त्यांच्यामुळे होणाऱ्या मानसिक त्रासावर नियंत्रण कसे मिळवावे आणि त्यांना योग्य प्रकारे कसे हँडल करावे, याबद्दल या लेखात सखोल चर्चा करू.
१. मुद्दामहून त्रास देणाऱ्या लोकांचे मानसशास्त्र समजून घ्या
अशा लोकांना का त्रास द्यायचा असतो, याची समज घेतल्यास त्यांना हँडल करणे सोपे जाते. मानसशास्त्रानुसार, मुद्दाम त्रास देणारे लोक खालील प्रकारचे असू शकतात:
- असुरक्षिततेने पछाडलेले: त्यांना स्वतःबद्दल कमीपणा वाटत असतो, त्यामुळे ते दुसऱ्यांना कमी लेखण्याचा प्रयत्न करतात.
- नियंत्रणप्रिय (Control Freaks): त्यांना इतरांवर सत्ता गाजवायची असते आणि त्यामुळे ते मानसिक दबाव टाकतात.
- सतत स्पर्धा करणारे: ते आपल्याला मागे टाकण्यासाठी नकारात्मक मार्गांचा वापर करतात.
- ताणतणावाचा सामना न करू शकणारे: स्वतःच्या समस्या दुसऱ्यांवर काढणारे लोक मुद्दामहून त्रास देण्याचा प्रयत्न करतात.
२. मानसिकतेवर परिणाम होऊ देऊ नका
मुद्दाम त्रास देणाऱ्या लोकांचा पहिला हेतू म्हणजे आपल्याला मानसिकरीत्या अस्थिर करणे. जर आपण त्यांच्या वागण्याचा फारसा परिणाम होऊ दिला नाही, तर ते आपल्याला त्रास देणे थांबवतात.
आपली प्रतिक्रिया ठरवा:
त्यांनी काहीही केले तरी शांत राहा. प्रतिक्रिया देताना जास्त विचारपूर्वक बोला. त्यांच्या शब्दांना गंभीरपणे घेण्याची गरज नाही.
भावनिक शांती ठेवा:
त्यांच्या नकारात्मक बोलण्याचा तुमच्या आत्मसन्मानावर परिणाम होणार नाही, हे ध्यानात ठेवा. तुम्हाला जे योग्य वाटते, तेच करा.
वैयक्तिक सीमा ठेवा:
त्यांच्यासोबत असलेल्या संवादाची मर्यादा ठरवा. जेव्हा संवाद टाळणे शक्य नसेल, तेव्हा फक्त औपचारिक संभाषण ठेवा.
३. त्यांची रणनीती ओळखा आणि तुटक प्रतिक्रिया द्या
हे लोक बहुतेक वेळा नकारात्मक भावना पसरवण्यासाठी विशिष्ट तंत्रांचा वापर करतात.
टोमणे मारणे: त्यावर हसून दुर्लक्ष करा.
खोट्या अफवा पसरवणे: थेट सामोरे जा आणि सत्य स्पष्ट करा.
दबाव टाकणे: “मी याबद्दल विचार करून योग्य निर्णय घेईन” असे उत्तर द्या.
भावनिक ब्लॅकमेल: “मी तुझ्या निर्णयाचा आदर करतो, पण माझ्या निर्णयावर मी ठाम आहे” असे ठाम उत्तर द्या.
जर कोणी वारंवार त्रास देत असेल, तर त्यांचे शब्द आणि वर्तन तुमच्यावर प्रभाव पाडत नाहीत, हे दाखवा. ते जाणीवपूर्वक तुम्हाला त्रास देत असतील, तर त्यांनी घातलेल्या सापळ्यात अडकू नका.
४. आत्मविश्वास वाढवा आणि स्वतःला मजबूत ठेवा
जेव्हा कोणी वारंवार तुम्हाला मानसिक त्रास देतो, तेव्हा आत्मविश्वास आणि मानसिक बळ वाढवणे खूप महत्त्वाचे असते.
स्वतःवर विश्वास ठेवा:
तुमच्या निर्णयांवर ठाम राहा. दुसऱ्यांचे मत आपल्याला वाईट वाटण्यासाठी बनवले गेले असते, हे लक्षात ठेवा.
तणाव व्यवस्थापन तंत्रांचा वापर करा:
योग, ध्यानधारणा, व्यायाम आणि सकारात्मक विचारसरणी यांचा अवलंब करा.
समजूतदार लोकांसोबत वेळ घालवा:
नकारात्मक लोकांपासून लांब राहून, ज्या लोकांना तुमचं भलं वाटतं अशांशी मैत्री करा.
५. गरज लागल्यास व्यावसायिक मदत घ्या
काहीवेळा सतत मानसिक त्रास सहन केल्यामुळे नैराश्य, चिंता किंवा आत्म-संदेह निर्माण होऊ शकतो. जर तुम्हाला एखाद्या व्यक्तीमुळे प्रचंड मानसिक तणाव वाटत असेल, तर मानसशास्त्रज्ञ किंवा समुपदेशक यांच्याकडून मदत घ्या.
६. कायदेशीर मार्गांचा विचार करा
जर एखादी व्यक्ती सातत्याने तुम्हाला मानसिक किंवा सामाजिक दृष्टिकोनातून त्रास देत असेल आणि तो अतिरेक करत असेल, तर कायदेशीर मार्गांचा विचार करा.
सायबरबुलिंग असेल, तर पोलिसांकडे तक्रार करा.
कार्यालयीन ठिकाणी त्रास होत असेल, तर HR किंवा वरिष्ठ अधिकाऱ्यांकडे नोंदवा.
कुटुंबातील सदस्य किंवा ओळखीतील व्यक्ती त्रास देत असतील, तर संयमाने त्यांच्याशी स्पष्ट चर्चा करा.
७. तुमच्या आयुष्यावर नियंत्रण ठेवा
सगळ्यात महत्त्वाचे म्हणजे, तुमचे आयुष्य आणि आनंद हा तुमच्या हातात आहे. कोणी मुद्दाम त्रास देत असेल, तरी त्याच्या वागण्याला तुम्हीच कसा प्रतिसाद देता, यावरच तुमचं मानसिक स्वास्थ्य अवलंबून असतं.
स्वतःला प्रश्न विचारा: मी या व्यक्तीला माझ्या मनःशांतीवर परिणाम करू देतो का?
आपल्या आत्म-सन्मानावर परिणाम होऊ देऊ नका.
स्वतःच्या सकारात्मक उर्जेवर लक्ष केंद्रित करा.
मुद्दामहून त्रास देणाऱ्या लोकांना हँडल करणे सोपे नसते, पण योग्य मानसिकता, आत्मविश्वास आणि तंत्र वापरल्यास त्यांचा प्रभाव कमी करता येतो. त्यांच्याकडून सतत त्रास होत असेल, तर त्यांच्याशी संवाद मर्यादित ठेवा, आवश्यक असल्यास कायदेशीर उपाय योजा आणि आपल्या मानसिक आरोग्यावर परिणाम होऊ देऊ नका. शांत राहून, आत्मविश्वासाने आणि समजूतदारपणे वागल्यास तुम्ही अशा लोकांना योग्य प्रकारे हँडल करू शकता.
धन्यवाद!
गोळ्या घेण्यापेक्षा मानसिक समस्येतून बाहेर पडण्यासाठी ‘आपलं मानसशास्त्र’ ची मदत घ्या.
क्लिक करा 