आपल्या आयुष्यातील माणसांचा आपल्या मानसिक आरोग्यावर किती मोठा परिणाम होतो, याचे वर्णन शब्दांत करणे कठीण आहे. माणूस एक सामाजिक प्राणी आहे, आणि आपण ज्या वातावरणात राहतो, ते आपल्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावर थेट परिणाम करते. म्हणूनच आपल्या आयुष्यातील माणसे निवडताना काळजीपूर्वक विचार करणे महत्त्वाचे ठरते. “अशा व्यक्तींच्या जवळ राहण्याचा प्रयत्न करा, जे तुम्हाला प्रेरणा देतात आणि जीवनात सकारात्मकता आणतात”, हा सल्ला केवळ एक वाक्य नाही; तो आपले मानसिक आरोग्य आणि जीवनमान सुधारण्यासाठी एक प्रभावी सूत्र आहे.
सकारात्मक नात्यांचे महत्त्व
जीवनात प्रत्येकाला संघर्षांचा सामना करावा लागतो. या संघर्षांतून बाहेर पडण्यासाठी आणि स्वतःमध्ये सुधारणा करण्यासाठी प्रेरणा देणाऱ्या व्यक्तींची साथ फार महत्त्वाची ठरते. संशोधनांनुसार, सकारात्मक नाती मानसिक आरोग्य सुधारण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. अशा व्यक्ती, ज्या आपल्याला प्रोत्साहन देतात, आपल्याला समर्थन देतात, त्या आपल्या मानसिक आरोग्यासाठी तारणहार ठरतात.
सकारात्मक व्यक्तींसोबत राहिल्याने आत्मविश्वास वाढतो, नवीन दृष्टिकोन मिळतो, आणि अडचणींवर तोडगा काढण्याची ऊर्जा निर्माण होते. अशा व्यक्ती तुमच्यावर टीका करण्याऐवजी तुम्हाला प्रोत्साहन देतात, तुमचे गुण ओळखतात, आणि तुमच्यासाठी एक प्रेरणादायक आदर्श बनतात.
नकारात्मक माणसांचा प्रभाव
दुसरीकडे, नकारात्मक लोक तुमच्या आत्मविश्वासावर विपरीत परिणाम करतात. नकारात्मकता पसरवणाऱ्या व्यक्तींच्या सहवासात राहिल्यास ताण, चिंता, आणि आत्मविश्वासाची कमतरता जाणवू शकते. काही व्यक्ती सतत इतरांवर टीका करतात, त्यांच्यात दोष शोधतात, किंवा इतरांना डावलून स्वतःला वर उचलतात. अशा वागणुकीमुळे आपल्या मनात नकारात्मक विचार रुजतात, आणि आपले मानसिक आरोग्य बिघडते.
मानसशास्त्रीय संशोधन काय सांगते?
१. सामाजिक प्रभावाचा परिणाम
सर्वसाधारणपणे, माणूस आपल्याभोवती असलेल्या पाच जवळच्या व्यक्तींच्या वागणुकीचा, विचारांचा, आणि सवयींचा प्रभाव घेतो. मानसशास्त्रज्ञ जिम रोहन यांनी म्हटल्याप्रमाणे, “You are the average of the five people you spend the most time with.” याचा अर्थ असा की, जर तुम्ही सकारात्मक, प्रेरणादायक आणि आनंदी व्यक्तींच्या सहवासात राहाल, तर तुमच्या व्यक्तिमत्त्वावरही सकारात्मक प्रभाव पडतो.
२. आरोग्यावर होणारा परिणाम
यूसीएलए विद्यापीठाच्या संशोधनानुसार, सकारात्मक लोकांशी जवळीक राखल्याने शरीरातील ऑक्सिटोसिन या “आनंद हार्मोन”ची पातळी वाढते. यामुळे आपल्याला कमी ताण येतो, शरीरात ऊर्जा निर्माण होते, आणि एकूणच जीवनाकडे पाहण्याचा दृष्टीकोन सकारात्मक होतो.
३. भावनिक लवचिकता
कोणत्याही कठीण परिस्थितीत सकारात्मक लोक आपल्या भावनिक लवचिकतेला चालना देतात. त्यांनी दिलेल्या समर्थनामुळे अडचणींवर मात करण्याची क्षमता निर्माण होते.
सकारात्मक लोकांच्या सहवासाचे फायदे
१. आत्मविश्वास वाढतो
सकारात्मक लोक तुमच्यावर विश्वास ठेवतात आणि तुमच्याही क्षमता ओळखतात. त्यांच्या प्रोत्साहनामुळे तुमचा आत्मविश्वास वाढतो.
२. नवे संधी शोधण्याची प्रेरणा मिळते
सकारात्मक व्यक्ती आपल्या समस्यांमध्ये अडकून न राहता त्यातून बाहेर पडण्यासाठी मार्ग सुचवतात. अशा लोकांच्या सहवासामुळे तुम्हाला नवी दिशा मिळते.
३. तणाव कमी होतो
सकारात्मक वातावरण तणाव कमी करण्यासाठी प्रभावी ठरते. अशा लोकांसोबत वेळ घालवल्याने मन शांत होते, आणि शारीरिक आरोग्य सुधारते.
४. जीवनात आनंद निर्माण होतो
सकारात्मक लोक तुमच्या आयुष्यात उत्साह आणि आनंद निर्माण करतात. ते छोट्या-छोट्या गोष्टींमध्ये समाधान शोधायला शिकवतात.
अशा व्यक्तींची ओळख कशी करावी?
१. प्रामाणिकता
सकारात्मक व्यक्ती प्रामाणिक असतात. त्या तुम्हाला सत्य सांगण्यास कधीही घाबरत नाहीत, परंतु ते नेहमी आदराने बोलतात.
२. मदतीची वृत्ती
ज्यांना तुमच्या यशात खरे समाधान वाटते, अशा व्यक्तींचा सहवास तुमच्यासाठी फायदेशीर ठरतो.
३. प्रेरणादायी विचारसरणी
प्रत्येक समस्येतून शिकण्याची आणि पुढे जाण्याची प्रेरणा देणाऱ्या व्यक्तींसोबत राहणे नेहमी चांगले असते.
४. सकारात्मक संवाद
सतत तक्रारी करणाऱ्या किंवा नकारात्मक बोलणाऱ्या व्यक्तींपेक्षा सकारात्मक विचार मांडणाऱ्या लोकांना महत्त्व द्या.
स्वतःला सकारात्मक लोकांसोबत कसे जोडायचे?
१. तुमच्या मैत्रीचे पुनर्मूल्यांकन करा
तुमच्या जवळच्या व्यक्तींचा विचार करा. कोणती नाती तुम्हाला सकारात्मक ऊर्जा देतात, आणि कोणती नाती तुमच्या उत्साहात अडथळा आणतात?
२. स्वतःला सुधारण्यासाठी प्रयत्न करा
सकारात्मक लोक तुमच्यासोबत राहतील, जर तुम्हीही सकारात्मक विचार आणि कृतीत राहण्याचा प्रयत्न केला.
३. नवी मैत्री निर्माण करा
तुमच्या आवडीच्या क्षेत्रांमध्ये सक्रिय राहा, जसे की वाचन गट, प्रशिक्षण वर्ग, किंवा सामाजिक कार्यक्रम. अशा ठिकाणी तुम्हाला प्रेरणादायी लोक भेटण्याची संधी मिळेल.
आपल्या जीवनाचा दर्जा आपण कोणत्या लोकांच्या सहवासात राहतो, यावर मोठ्या प्रमाणात अवलंबून असतो. अशा व्यक्ती, ज्या तुम्हाला प्रोत्साहन देतात, तुम्हाला प्रेरणा देतात, आणि तुमचं मानसिक आरोग्य सुधारतात, त्या तुमच्या आयुष्यातील अमूल्य ठेवा ठरतात. म्हणूनच, आपल्या जीवनात सकारात्मकता आणण्यासाठी आणि यशस्वी होण्यासाठी अशा लोकांच्या जवळ राहण्याचा प्रयत्न करा, जे तुम्हाला प्रत्येक टप्प्यावर प्रेरित करतात.
मानसशास्त्र आपल्याला सांगते की, नात्यांची गुणवत्ता आपल्या मानसिक आरोग्यासाठी सर्वोत्तम औषध ठरते. त्यामुळेच, जीवनात सकारात्मक लोक निवडणं हा तुमच्या मानसिक आरोग्यासाठी एक महत्त्वाचा निर्णय आहे.
धन्यवाद!
गोळ्या घेण्यापेक्षा मानसिक समस्येतून बाहेर पडण्यासाठी ‘आपलं मानसशास्त्र’ ची मदत घ्या.