आपल्या जीवनात अशा अनेक गोष्टी असतात ज्या आपले मानसिक आरोग्य, उत्पादकता, आणि आनंद यावर परिणाम करतात. मात्र, या सर्व गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करणे आवश्यक नसते. काही गोष्टींकडे दुर्लक्ष करणे हे आरोग्यदायी आणि अधिक समाधानकारक जीवनासाठी महत्त्वाचे ठरते. संशोधनानुसार, आपण आपल्या उर्जेचा योग्य वापर करण्यासाठी अशा गोष्टींची निवड करणे आवश्यक आहे ज्या खरोखर महत्त्वाच्या आहेत.
१. इतरांची नकारात्मक मते
लोकांचे विचार आणि मते आपल्या जीवनाचा महत्त्वाचा भाग असतात, परंतु सर्वच मते महत्त्वाची नसतात.
संशोधन:
२०१७ साली झालेल्या एका अभ्यासात असे आढळले की, ज्या व्यक्ती इतरांच्या नकारात्मक मतांकडे दुर्लक्ष करतात त्यांचे आत्मसन्मान अधिक मजबूत असतो.
उपाय:
प्रत्येक मताचा विचार न करता फक्त विश्वासार्ह आणि तटस्थ लोकांचे विचार ऐका.
आपल्या स्वतःच्या क्षमतांवर विश्वास ठेवा.
२. परफेक्शनचा अतिरेक
सर्व काही परफेक्ट करण्याचा प्रयत्न हा ताणतणाव निर्माण करणारा असतो.
संशोधन:
२०१९ मध्ये प्रकाशित झालेल्या एका मानसशास्त्रीय अभ्यासात असे सिद्ध झाले की, परफेक्शनिस्ट प्रवृत्ती असलेल्या व्यक्तींमध्ये नैराश्याचे प्रमाण जास्त असते.
उपाय:
“सर्वश्रेष्ठ” होण्याचा प्रयत्न न करता “यथोचित चांगले” या दृष्टिकोनावर भर द्या.
चुका स्वीकारा आणि त्यातून शिकण्यावर भर द्या.
३. सोशल मीडियावरील नकारात्मकता
सोशल मीडिया हा अनेकांसाठी तणावाचा स्रोत ठरतो.
संशोधन:
२०२१ च्या एका अभ्यासानुसार, सोशल मीडियावर खूप वेळ घालवल्यास चिंता आणि नैराश्य वाढते.
उपाय:
सोशल मीडियाचा वापर मर्यादित करा.
नकारात्मक सामग्रीकडे दुर्लक्ष करा आणि सकारात्मक गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करा.
४. भूतकाळातील चुका
भूतकाळातील चुका सतत आठवल्यास आत्मग्लानी वाढते आणि सध्याच्या क्षणाचा आनंद घालवतो.
संशोधन:
भूतकाळातील चुका सतत आठवल्यास “रमिनेशन” म्हणजेच विचारांवरचे परत परत चिंतन वाढते, जे नैराश्याला आमंत्रण देते.
उपाय:
भूतकाळात अडकून राहण्याऐवजी सध्याच्या क्षणावर लक्ष केंद्रित करा.
चुका मान्य करा आणि त्या सुधारणासाठी पुढे जाण्याचा विचार करा.
५. अप्रासंगिक तुलना
इतरांशी स्वतःची तुलना करणे हे आपले आत्मविश्वास आणि मानसिक शांतता यावर नकारात्मक परिणाम करते.
संशोधन:
तुलना करण्याच्या प्रवृत्तीमुळे आत्म-संशय वाढतो, असा 2020 मधील एका अभ्यासाचा निष्कर्ष आहे.
उपाय:
स्वतःची तुलना फक्त स्वतःशीच करा.
इतरांच्या यशाचा आदर करा, पण स्वतःच्या क्षमतांवर विश्वास ठेवा.
६. निरर्थक चर्चा आणि वाद
सततच्या चर्चांमुळे वेळ आणि ऊर्जा वाया जाते.
संशोधन:
एक अभ्यास दर्शवतो की, निरर्थक वादामुळे तणाव वाढतो आणि आपली उत्पादकता कमी होते.
उपाय:
केवळ महत्त्वाच्या मुद्द्यांवरच चर्चा करा.
शांत राहणे आणि वाद टाळणे हा एक उत्तम मार्ग आहे.
७. लोकांना खूश करण्याचा अतिरेक
सगळ्यांना खूश ठेवण्याचा प्रयत्न केल्यास आपले मानसिक आरोग्य बाधित होऊ शकते.
संशोधन:
२०२२ च्या एका अभ्यासात असे दिसून आले की, लोकांना खूश करण्याचा प्रयत्न करणाऱ्या व्यक्तींमध्ये आत्म-सन्मान कमी असतो.
उपाय:
“नाही” म्हणायला शिका.
स्वतःच्या गरजांना प्राधान्य द्या.
८. भविष्याबद्दलची अतिशयोक्त चिंता
भविष्याबद्दलच्या अनावश्यक चिंतेमुळे वर्तमानातील क्षण हरवतो.
संशोधन:
भविष्याची चिंता सतत करणे हे चिंता विकार वाढवण्यास कारणीभूत ठरते.
उपाय:
सध्याच्या क्षणावर लक्ष केंद्रित करा.
सकारात्मक भविष्यकाळाची योजना तयार करा, पण त्यासाठी वर्तमान गमावू नका.
९. नकारात्मक बातम्या
नकारात्मक बातम्या आणि माहितीमुळे मानसिक ताणतणाव वाढतो.
संशोधन:
२०१८ मधील एका अभ्यासानुसार, नकारात्मक बातम्यांचा सतत संपर्क मानसिक अस्थिरतेला कारणीभूत ठरतो.
उपाय:
केवळ सकारात्मक आणि उपयुक्त माहितीवर लक्ष केंद्रित करा.
नकारात्मक बातम्या पाहण्याचा वेळ मर्यादित ठेवा.
१०. समाजाच्या अपूर्ण अपेक्षा
समाजातील प्रत्येकाची अपेक्षा पूर्ण करण्याचा प्रयत्न केल्यास ताण वाढतो.
संशोधन:
समाजाच्या अपेक्षा पूर्ण करण्याच्या दबावामुळे व्यक्ती स्वतःला विसरते, असे मानसशास्त्रज्ञ सांगतात.
उपाय:
आपल्या क्षमतांनुसार निर्णय घ्या.
इतरांच्या अपेक्षांपेक्षा स्वतःच्या उद्दिष्टांवर लक्ष केंद्रित करा.
अशा गोष्टींकडे दुर्लक्ष करणे, ज्या आपल्या जीवनात अनावश्यक भार निर्माण करतात, हे मानसिक आरोग्यासाठी महत्त्वाचे आहे. लक्ष केंद्रित करण्यासाठी योग्य गोष्टींची निवड करण्याची सवय लावल्यास आपले जीवन अधिक सकारात्मक, आनंदी, आणि उत्पादक होऊ शकते.
कृती आराखडा
1. अनावश्यक गोष्टींची यादी तयार करा.
धन्यवाद!
गोळ्या घेण्यापेक्षा मानसिक समस्येतून बाहेर पडण्यासाठी ‘आपलं मानसशास्त्र’ ची मदत घ्या.
👉🏽 क्लिक करा 👈🏽
“आयु‌ष्य खूप सुंदर आहे, आणखीन सुंदर बनवूया”
2. त्या टाळण्यासाठी योग्य योजना बनवा.
3. महत्त्वाच्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करा.
4. नियमित ध्यानधारणा आणि मनःशांतीचे तंत्र अवलंबा.
दैनिक जीवनात या गोष्टींचा अभ्यास केल्यास आणि अमलात आणल्यास तुम्हाला सकारात्मक परिणाम दिसून येतील.