आपल्या आयुष्यात प्रत्येक व्यक्तीचं काही ना काही महत्त्व असतं. कोणीतरी मित्र म्हणून, कोणीतरी शिक्षक म्हणून, तर कोणीतरी कुटुंबातील सदस्य म्हणून आपल्यासाठी खंबीरपणे उभं राहतं. वेळेवर मदतीचा हात देणाऱ्या, कठीण काळात आधार देणाऱ्या किंवा आनंदाच्या क्षणांमध्ये आपल्यासोबत असणाऱ्या व्यक्तींची आपल्यावर मोठी कृपा असते. मात्र, आपण बरेचदा या गोष्टींचे महत्त्व विसरतो आणि त्या व्यक्तींच्या कृतज्ञतेचा योग्य प्रकारे स्वीकार करत नाही.
ज्या व्यक्तींनी तुमच्यासोबत एखाद्या ठिकाणी, परिस्थितीत किंवा प्रवासात वाटचाल केली आहे, त्यांनी तुमच्या जीवनात काही तरी योगदान दिलं आहे. अशा व्यक्तींच्या प्रति आभार व्यक्त करणे हे आपलं कर्तव्य आहे. जीवनात कुणीतरी आपल्यासाठी वेळ दिला, आपल्याला समजून घेतलं किंवा आपल्याला खंबीरपणे साथ दिली याबद्दल “धन्यवाद” म्हणणं हे केवळ औपचारिकतेपुरतं मर्यादित नाही; ते एक मनःपूर्वक आणि आत्मीयतेचं प्रदर्शन आहे.
आभार मानण्याचं महत्त्व
आभार व्यक्त करणे ही केवळ सामाजिक शिष्टाचारांची गोष्ट नाही, तर ती मानसिक आरोग्यासाठीही अत्यंत महत्त्वाची आहे. आभार मानल्याने आपल्याला केवळ मानसिक समाधान मिळत नाही, तर आपलं आत्मभानही सुधारतं. अनेक मानसशास्त्रीय संशोधनांनी सिद्ध केलं आहे की आभार व्यक्त करणारं व्यक्तिमत्त्व अधिक सकारात्मक असतं. हे लोक जीवनातील ताणतणाव अधिक चांगल्या प्रकारे हाताळतात आणि त्यांना आयुष्यातील आनंददायक क्षण अधिक तीव्रतेने अनुभवता येतात.
प्रत्येक नातं आहे महत्त्वाचं
आपण ज्या व्यक्तींशी जवळचं नातं निर्माण करतो, त्या नात्यांना जपणं महत्त्वाचं आहे. कधी कधी अशा नात्यांमध्ये तडजोड करावी लागते, तर कधी नात्यांमधील चढउतार स्वीकारावे लागतात. तुम्हाला साथ देणाऱ्या व्यक्तींना हे जाणवणं गरजेचं आहे की, त्यांचं असणं तुमच्यासाठी महत्त्वाचं आहे. कारण, आयुष्याच्या प्रवासात प्रत्येकाला आधाराची गरज असते, आणि ज्या व्यक्तींनी तुम्हाला आधार दिला आहे, त्यांच्या प्रति कृतज्ञता व्यक्त करणं ही नात्यांना बळकट करण्याची गुरुकिल्ली आहे.
कृतज्ञतेचं मानसिक आरोग्यावर होणारं परिणाम
१. सकारात्मकता वाढते: आभार मानणाऱ्या व्यक्तींमध्ये सकारात्मकता अधिक असते. अशा व्यक्ती कोणत्याही परिस्थितीत आनंद शोधण्याचा प्रयत्न करतात.
२. तणाव कमी होतो: कृतज्ञतेने मन शांत होतं. नकारात्मक विचारांवर मात करून सकारात्मक विचारांना प्रोत्साहन दिलं जातं.
३. नाती दृढ होतात: जेव्हा तुम्ही एखाद्या व्यक्तीचे आभार मानता, तेव्हा त्या व्यक्तीच्या मनात तुमच्याबद्दल आदर वाढतो. अशा नात्यात विश्वास निर्माण होतो.
४. आत्मभान वाढतं: तुम्ही ज्या गोष्टींसाठी कृतज्ञता व्यक्त करता, त्यातून तुमचं आत्मभान सुधारतं.
आभार मानण्याच्या पद्धती
१. प्रत्यक्ष भेटून आभार मांडा
तुमच्यासाठी खूप काही करणाऱ्या व्यक्तींचे आभार मानण्यासाठी त्यांना प्रत्यक्ष भेटून धन्यवाद द्या. या साध्या कृतीतून तुमची कृतज्ञता अधिक स्पष्टपणे व्यक्त होईल.
२. पत्र लिहा किंवा संदेश पाठवा
तुमचं मन मोकळं करणारा एक पत्र किंवा संदेश ही एक सुंदर पद्धत आहे. अशा संदेशामुळे त्या व्यक्तीला तुमच्या मनातील भावना समजतील.
३. काहीतरी खास करा
त्या व्यक्तीसाठी काहीतरी खास करा. एखादी भेट, एक सरप्राईज किंवा एक आनंददायक क्षण त्यांच्यासाठी तयार करा.
४. सामान्य संवादात आभार व्यक्त करा
कधी कधी एखाद्या साध्या संभाषणात देखील तुम्ही तुमच्या भावना व्यक्त करू शकता.
आभार व्यक्त करणं का विसरलं जातं?
आधुनिक जीवनशैलीत लोक इतके व्यग्र झाले आहेत की, त्यांना वेळ मिळत नाही किंवा लक्षात राहात नाही की त्यांनी कोणाचं आभार मानायला हवं. कधी कधी अहंकाराच्या पलीकडे जाणं कठीण जातं. ‘त्या व्यक्तीने आपल्यासाठी काय विशेष केलंय?’ असं वाटणं सामान्य आहे. पण हे लक्षात ठेवा, प्रत्येक कृतीचं महत्त्व हे त्या परिस्थितीनुसार ठरतं.
प्रेरणादायक उदाहरणं
१. एका मुलाला त्याच्या शिक्षकांनी कठीण काळात मार्गदर्शन केलं. त्या मुलाने शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर आपल्या शिक्षकांचा सत्कार केला. या कृतीमुळे शिक्षकांच्या चेहऱ्यावरचा आनंद अविस्मरणीय होता.
२. एका महिलेने तिच्या मैत्रिणीचे आभार मानले कारण त्या मैत्रिणीने तिला मानसिकदृष्ट्या खंबीर राहण्यासाठी साथ दिली होती. दोघींचं मैत्र कायमचं दृढ झालं.
कृतज्ञता व्यक्त करण्याचा परिणाम
जेव्हा तुम्ही व्यक्तींसाठी कृतज्ञता व्यक्त करता, तेव्हा त्यांचं तुमच्यावरचं प्रेम आणि आदर वाढतो. यातून तुमच्या आयुष्यातील नात्यांना बळ मिळतं. याशिवाय, कृतज्ञता व्यक्त करणं हे तुमचं स्वतःचं जीवनही अधिक आनंदी आणि अर्थपूर्ण बनवतं.
थांबा, विचार करा आणि व्यक्त करा
या लेखाच्या शेवटी, थोडासा वेळ काढा आणि विचार करा – तुमच्या आयुष्यात कोणत्या व्यक्तींनी तुमच्यासाठी महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे? ज्या व्यक्तींनी तुमचं जगणं समृद्ध केलं आहे, त्यांना आजच त्यांच्या कृतज्ञतेचं ओझं हलकं करून द्या. त्यांच्या योगदानाला शब्दांमध्ये बंदिस्त करा आणि तुमच्या नात्यांना नवीन उंचीवर पोहोचवा.
जे तुमच्या सोबत जिथपर्यंत राहिलेत त्यांचे आभार नक्की माना, कारण त्यांचं अस्तित्वच तुमचं आयुष्य अधिक सुंदर बनवतं.
धन्यवाद!
गोळ्या घेण्यापेक्षा मानसिक समस्येतून बाहेर पडण्यासाठी ‘आपलं मानसशास्त्र’ ची मदत घ्या.