आपल्या आयुष्यातील काही घटना, वस्तू किंवा व्यक्ती आपल्यासाठी खूप महत्त्वाच्या वाटतात. त्यांच्याशी आपले नातं इतकं घट्ट असतं की त्या गोष्टी किंवा व्यक्तीपासून दूर जाण्याचा विचारदेखील मनाला अस्वस्थ करून जातो. पण सत्य हे आहे की, काही गोष्टी आपल्यापासून दूर गेल्यानंतरच आपण खरं शांत जीवन जगायला शिकतो.
गुंतवणुकीचं ओझं
आपण आपल्या भावना, वेळ आणि उर्जेची गुंतवणूक अनेक गोष्टींमध्ये करतो. कधी ती एखाद्या नातेसंबंधात असते, कधी करिअरमध्ये, कधी स्वप्नांमध्ये तर कधी वस्तूंमध्ये. पण काही वेळा ही गुंतवणूक आपल्याला आनंद देण्याऐवजी त्रासदायक ठरते.
उदाहरणार्थ, एखाद्या नातेसंबंधात आपण खूप अपेक्षा ठेवतो. त्या अपेक्षांची पूर्तता होत नाही, तेव्हा दुःख होऊ लागतं. अशावेळी जर ते नातं आपल्या जीवनातून दूर झालं, तर सुरुवातीला त्रास होतो, पण जसजसं आपण त्याचं महत्त्व कमी करतो, तसतसं आपल्याला जाणवतं की त्या नात्यापेक्षा आपला आत्मसन्मान महत्त्वाचा आहे.
“सोडून द्यायचं” तत्त्व
“सोडून द्यायचं” हे तत्त्व आपल्याला शिकवतो की, ज्या गोष्टींमुळे आपल्याला सतत दुःख होतं, त्या गोष्टींना आपल्या जीवनातून दूर करणं गरजेचं आहे. हे केवळ नात्यांपुरतं मर्यादित नाही, तर आपल्या सवयी, विचारसरणी, आणि अपेक्षांनाही लागू होतं.
उदाहरणार्थ, अनेकांना भूतकाळातल्या चुका किंवा दुःख विसरणं अवघड जातं. सतत त्या आठवणींमध्ये जगणं म्हणजे आपल्या वर्तमानाची आणि भविष्याची नासाडी करणं. अशा वेळी भूतकाळाचं ओझं दूर केल्याशिवाय मानसिक शांतता मिळत नाही.
स्वतःसाठी जागा निर्माण करणं
आपण जेव्हा अनावश्यक गोष्टींना किंवा नात्यांना दूर करू लागतो, तेव्हा आपल्यासाठी नवीन शक्यता निर्माण होतात. जेव्हा मनात जास्त जागा असते, तेव्हा सकारात्मक विचार येऊ लागतात.
उदाहरणार्थ, एखाद्या गोष्टीसाठी झटत राहणं आपल्याला मानसिकदृष्ट्या थकवून टाकतं. पण जेव्हा आपण ती गोष्ट सोडतो, तेव्हा त्या उर्जेचा उपयोग आपल्याला खऱ्या गरजेच्या गोष्टींसाठी करता येतो.
स्वतःचा विकास
काही वेळा गोष्टींना किंवा व्यक्तींना दूर करण्याचा निर्णय घेताना आपण स्वतःला दोषी ठरवतो. “मीच चुकलो” किंवा “माझ्यामुळे हे झालं” अशा विचारांत अडकतो. पण यामुळे मानसिक स्वास्थ्यावर वाईट परिणाम होतो.
सोडून दिलेल्या गोष्टींमुळे आपण शिकतो की, आपलं जीवन आपल्याला अधिक शांततामय आणि समाधानी बनवण्यासाठी आहे. त्या व्यक्ती किंवा गोष्टीच्या गैरहजेरीत आपण स्वतःच्या क्षमतांचा शोध लावतो, स्वतःला आव्हानं देतो आणि स्वतःचा विकास घडवतो.
अपेक्षांचं ओझं हलकं करणं
“अपेक्षा दुःखाचं मूळ आहे,” असं म्हणतात, आणि ते खरंही आहे. आपण इतरांकडून, स्वतःकडून किंवा परिस्थितीकडून खूप अपेक्षा ठेवतो. त्या अपेक्षा पूर्ण न झाल्या की निराशा होते.
जर आपण अपेक्षा ठेवणं कमी केलं, तर त्या अपेक्षांमुळे निर्माण होणाऱ्या ताण-तणावाचं ओझं दूर होतं. उदाहरणार्थ, एखाद्या व्यक्तीने आपल्याला ओळख द्यावी, प्रेम करावं, किंवा आदर द्यावा, अशी अपेक्षा आपण ठेवतो. पण त्या व्यक्तीने तसं केलं नाही, तर त्याच्यामुळे आपण व्यर्थ त्रास करून घेतो. ही अपेक्षा दूर केली की, मन खूप हलकं होतं.
नकारात्मक गोष्टींच्या परिणामांपासून मुक्ती
आपल्या आजूबाजूला नकारात्मक व्यक्ती किंवा वातावरण असतं, जे आपल्याला सतत मानसिकदृष्ट्या पिळवटत असतं. अशा लोकांना किंवा परिस्थितींना दूर करणं हे कठीण वाटतं, पण आवश्यक असतं.
उदाहरणार्थ, एखाद्या कार्यस्थळावर तुमचं मानसिक स्वास्थ्य सतत धोक्यात असेल, तर तिथून दूर जाणं तुमच्यासाठी योग्य ठरतं. अशा परिस्थितीत आपल्याला स्वतःसाठी निर्णय घ्यावा लागतो, कारण आपणच आपल्यासाठी जबाबदार आहोत.
क्षमा करण्याचं महत्त्व
काही वेळा कोणत्याही गोष्टीपासून दूर जाण्याआधी आपण त्या गोष्टीला किंवा व्यक्तीला क्षमा करावी लागते. क्षमा केल्याशिवाय मन शांत राहत नाही. क्षमा ही दुसऱ्यासाठी नसून स्वतःसाठी असते.
उदाहरणार्थ, एखाद्याने आपल्याला वाईट वागणूक दिली, पण ती व्यक्ती आपल्याच मनात सतत राहत असेल, तर त्या व्यक्तीला आपण क्षमा करून आपलं मन मोकळं करणं गरजेचं असतं.
स्वतःचं मूल्य ओळखणं
काही गोष्टींना किंवा व्यक्तींना दूर करणं म्हणजे स्वतःच्या जीवनाला कमी महत्त्व देणं नाही, तर स्वतःचं मूल्य ओळखणं आहे. आपण कितीही चांगलं वागलो तरी प्रत्येक गोष्ट आपल्यासाठी योग्य असेलच, असं नाही.
जर एखादी गोष्ट सतत तुमचं नुकसान करत असेल, तर ती गोष्ट सोडून द्या. कारण तुमचं मानसिक आरोग्य, तुमची शांतता आणि तुमचं जीवन यापेक्षा महत्त्वाचं काहीच नाही.
शेवटचा विचार
काही गोष्टी आपल्यापासून दूर गेल्यानंतरच आपल्याला त्या गोष्टींनी आपल्याला किती त्रास दिला होता, याची जाणीव होते. त्या त्रासापासून मुक्त होण्यासाठी आपल्याला धाडस करून त्या गोष्टींना “सोडून देणं” शिकायला लागतं. या प्रवासात आपण स्वतःला अधिक चांगल्या प्रकारे ओळखतो आणि आपलं जीवन अधिक समाधानकारक बनवतो.
“सोडणं” ही कमकुवतपणाची नाही, तर आपल्या आयुष्याला सन्मान देण्याची कृती आहे. योग्य निर्णय घेऊन आपल्याला हवं ते आयुष्य जगण्याचा मार्ग निवडा. कारण काही गोष्टी दूर गेल्यावरच आपण खऱ्या अर्थाने शांत होतो.
धन्यवाद!
गोळ्या घेण्यापेक्षा मानसिक समस्येतून बाहेर पडण्यासाठी ‘आपलं मानसशास्त्र’ ची मदत घ्या.
हा लेख खूप छान आहे.प्रत्येकाने हे केलं पाहिजे तरच आपण आयुष्यात पुढे जाऊ शकतो आणि आपली प्रगती करू शकतो.