मनुष्यप्राणी नेहमीच भविष्याचा विचार करत जगत असतो. आपण काय मिळवू शकतो, काय साध्य करू शकतो, यावरच आपले लक्ष केंद्रित असते. पण, प्रत्येक वेळेस आपण जे इच्छितो ते साध्य होईलच असे नाही. काही गोष्टी आपल्या आवाक्याबाहेर असतात. अशा वेळी मनाला शांत ठेवणे आणि त्या गोष्टींचा त्याग करणे खूप महत्त्वाचे असते. हा लेख अशा गोष्टींच्या मोकळ्या करण्याच्या मानसशास्त्रीय दृष्टिकोनावर आधारित आहे.
१. मनुष्याचा मर्यादित आवाका
प्रत्येक माणसाच्या क्षमता आणि मर्यादा वेगवेगळ्या असतात. एखादी गोष्ट आपल्याला मिळवायची असेल तर त्यासाठी आपण सर्वतोपरी प्रयत्न करतो. मात्र, काही वेळेस प्रयत्न करूनही ती गोष्ट आपल्या हातात येत नाही. जसे की, दुसऱ्या व्यक्तीच्या भावना, परिस्थितीचा अनपेक्षित कल, किंवा नशिबाने खेळलेला डाव. या गोष्टी आपल्यावर नियंत्रण ठेवू शकत नाहीत, आणि म्हणूनच त्या स्वीकारून पुढे जाणे महत्त्वाचे ठरते.
२. मोकळे करण्याचा अर्थ
मनातून मोकळे करणे म्हणजे विसरणे नाही, तर त्या गोष्टीचा ताण कमी करून स्वतःला मानसिकदृष्ट्या मुक्त करणे. आपण एका गोष्टीत अडकून पडलो, तर आपल्याला पुढचे मार्ग दिसत नाहीत. त्या गोष्टीबद्दल सतत विचार करत राहिलो, तर ते आपल्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावरही परिणाम करते. म्हणूनच त्या गोष्टीला आपल्या मनातून दूर करण्याचा प्रयत्न करणे गरजेचे आहे.
३. अस्वीकार आणि त्याचा परिणाम
जेव्हा काही गोष्टी आपल्या हातून जातात, तेव्हा त्याला स्वीकारणे कठीण वाटते. मन अस्वस्थ होते, अपराधी भावनेने ग्रासते, आणि स्वतःला दोष देण्याची सवय लागते. काहीजण या भावनेतून बाहेरच येऊ शकत नाहीत, ज्यामुळे नैराश्य, चिंता किंवा मानसिक तणाव निर्माण होतो. अस्वीकाराच्या भावनेवर मात करण्यासाठी मानसशास्त्र आपल्याला मार्गदर्शन करते.
४. स्वीकृतीचा दृष्टिकोन
स्वीकृती म्हणजे प्रत्येक गोष्टीला होकार देणे नाही, तर ती गोष्ट आपल्या आवाक्याबाहेर आहे हे समजून शांतपणे स्वीकारणे.
स्वत:शी प्रामाणिकपणा: आपण आपल्या भावना आणि परिस्थितीशी प्रामाणिक राहायला हवे.
प्रयत्नांची मर्यादा समजणे: आपण प्रयत्न केले आहेत का, आणि ते पुरेसे होते का, याचा विचार करा.
परिणामांची तयारी: प्रत्येक गोष्टीचा परिणाम आपल्या मनासारखा होईल असे नाही. त्यासाठी मानसिक तयारी ठेवायला हवी.
५. मोकळ्या करण्याच्या पद्धती
१. स्वतःशी संवाद साधा: शांतपणे स्वतःशी बोला. तुमच्या मनातील गोष्टी कागदावर लिहा किंवा विश्वासू व्यक्तीशी शेअर करा.
२. ध्यान आणि योगाभ्यास: ध्यानाच्या मदतीने मनाला शांत ठेवता येते. योगसाधना तणाव कमी करण्यात उपयुक्त ठरते.
३. हॉबीजना प्राधान्य द्या: तुमच्या आवडीच्या गोष्टींमध्ये मन रमवा. यामुळे त्या नकारात्मक विचारांपासून सुटका होऊ शकते.
४. परिप्रेक्ष्य बदला: एक पाऊल मागे घेऊन परिस्थितीकडे पाहा. ती गोष्ट खरोखरच तुमच्यासाठी किती महत्त्वाची आहे हे विचारात घ्या.
५. सहजतेचा दृष्टिकोन स्वीकारा: ‘जे मिळालं नाही ते माझ्या भल्यासाठीच नसेल,’ हा दृष्टिकोन बाळगा.
६. मोकळ्या केल्याचे फायदे
१. मानसिक आरोग्य सुधारते: चिंता आणि तणाव कमी होतो, ज्यामुळे मनावरचा भार हलका होतो.
२. संबंध सुधारतात: इतरांवर निराशेचा परिणाम होत नाही, आणि नातेसंबंध अधिक चांगले होतात.
३. निर्णयक्षमता वाढते: मोकळ्या मनाने आपण चांगले निर्णय घेऊ शकतो.
४. आत्मविश्वास वाढतो: हातात नसलेल्या गोष्टींच्या मागे लागण्याऐवजी, आपण स्वतःला जास्त समजून घेऊ लागतो.
७. मनःशांतीची कला
जी गोष्ट आपल्या हातात नाही, तिच्या मागे लागून स्वतःला त्रास देणे व्यर्थ आहे. त्याऐवजी मन शांत ठेवण्याचे तंत्र शिकणे आवश्यक आहे. मनःशांती साधण्यासाठी काही उपाय:
सकारात्मक विचारसरणी: आपल्या आसपासच्या चांगल्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करा.
दृष्टीकोन बदल: एकाच गोष्टीवर अडकून राहण्याऐवजी नवे मार्ग शोधा.
आभार व्यक्त करा: जे आपल्याकडे आहे त्याबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करा.
८. शेवटचा संदेश
जी गोष्ट आपल्या हातात नाही, तिची चिंता करण्यात वेळ घालवण्यापेक्षा तो वेळ स्वतःला विकसित करण्यात घाला. जीवनात काही गोष्टी सोडून देणे हा कमकुवतपणाचा नाही, तर एक प्रकारचा बळकट होण्याचा मार्ग आहे. मोकळ्या मनाने जगायला शिका, कारण जीवनात महत्त्वाचे आहे आनंदी राहणे आणि स्वतःला स्थिर ठेवणे.
तुमच्या मनातल्या गोष्टी मोकळ्या करून मन:शांती कशी मिळवायची, याबद्दलचा हा लेख तुम्हाला उपयोगी पडेल अशी आशा आहे. मनाला मोकळं करा, कारण आयुष्य खूप सुंदर आहे.
धन्यवाद!
गोळ्या घेण्यापेक्षा मानसिक समस्येतून बाहेर पडण्यासाठी ‘आपलं मानसशास्त्र’ ची मदत घ्या.
खूप छान माहिती दिली आहे