शुभ्रा नेहमीच एका गोष्टीवर ठाम होती—ती ज्या व्यक्तीवर जीव ओतून प्रेम करायची, त्या व्यक्तीला सगळं काही द्यायला तयार असायची. मैत्री असो, प्रेम असो किंवा कुटुंब—तिला नेहमीच वाटायचं की ती जितका अधिक जीव लावेल, तितकं ते नातं अधिक मजबूत होईल. मात्र, तिला हे समजायला वेळ लागला की ज्या नात्यांमध्ये ती स्वतःला हरवून टाकते, त्याच नात्यांमध्ये ती जास्त वेदना अनुभवते.
शुभ्राचा स्वभाव हा मुळातच दिलदार होता. ती इतरांच्या भावनांना प्रचंड महत्त्व देणारी, सहानुभूतीशील मुलगी होती. तिच्या लहानपणापासूनच तिला शिकवण्यात आलं होतं की इतरांना आनंद देणं हेच तुझं कर्तव्य आहे. त्यामुळे तिनं आपली स्वतःची भावनिक सीमा कधीच आखली नव्हती. ती ज्या कोणावर प्रेम करत असेल, त्याच्यासाठी आपला वेळ, आपली ऊर्जा, आणि आपली सर्व इच्छा ओतायची. ती प्रत्येकवेळी ही आशा करत असे की तिला तेच परत मिळेल. पण तिला सगळीच माणसं समजून घेणारी मिळत नसत.
ती कॉलेजमध्ये असताना तिची ओळख आदित्यशी झाली. आदित्य हुशार, करारी, आणि स्वतःच्या करिअरबद्दल खूपच स्पष्ट होता. त्याला आवड होती की लोक त्याच्याबद्दल आदरभावनेने वागावे. शुभ्राला त्याचं ते आत्मविश्वासपूर्ण वागणं खूप भावलं. दोघांची जवळीक वाढत गेली, आणि लवकरच शुभ्राला आदित्यच्या प्रेमात पडल्याचं जाणवलं. आदित्य मात्र त्याचं मन गुंतवत नव्हता, पण शुभ्रा त्याच्या मैत्रीचा आधार धरून चालली.
शुभ्रानं तिच्या संपूर्ण वेळापत्रकात बदल केला, जेणेकरून ती जास्तीत जास्त वेळ आदित्यसोबत घालवू शकेल. ती त्याच्या प्रत्येक छोट्या गोष्टीत सहभागी व्हायची. आदित्यला काहीही हवं असेल, तर ती स्वतःच्या इच्छा बाजूला ठेवून त्याच्या गरजांनुसार स्वतःला जुळवून घ्यायची. ती स्वतःच्या भावना बाजूला ठेवूनही त्याच्या आनंदाचा विचार करत राहिली.
समोरून मात्र आदित्यचा दृष्टिकोन वेगळाच होता. त्याला शुभ्रा आवडायची, पण तिच्या प्रेमाचा तो अतिरेक मानत होता. त्याच्या दृष्टीनं तिची तीव्रता त्याच्यासाठी ओझं बनत होती. त्याला आपलं करिअर महत्वाचं होतं, आणि त्यात कोणतीही अडचण येऊ नये असं त्याचं मत होतं. शुभ्राची ती हळूहळू जास्तीत जास्त आकर्षण करणारी वृत्ती त्याच्याशी संवादी होण्याऐवजी त्याच्यात दुरावा निर्माण करत होती.
एक दिवस आदित्यने तिला स्पष्ट सांगितलं, “शुभ्रा, मला तुझं प्रेम कळतं, पण मला एकटं असण्याचीही गरज आहे. मला असं वाटतं की तुझ्या अपेक्षांचं ओझं माझ्यावर खूप जड होतंय.” त्याच्या या वाक्यानं शुभ्राचं हृदय पिळवटून गेलं. ती त्याच्या प्रेमात इतकी हरवली होती की तिला कधी कळलंच नाही की त्याला स्वतःची स्पेस हवी आहे. तिच्या मनातलं आदित्यचं स्थान तिला एवढं जास्त जवळचं वाटत होतं की ती त्याला धरून ठेवू पाहत होती.
आदित्यने थोडं अंतर ठेवण्याचं ठरवलं. त्याने तिला वेळ दिला आणि तिच्या प्रेमाच्या ओझ्यापासून स्वतःला दूर केलं. शुभ्राला हे सहन करणं खूपच कठीण जात होतं. ती दिवसेंदिवस अधिक दु:खी होत गेली, कारण तिने जी अपेक्षा केली होती, ती मिळत नव्हती. तिने आदित्यला जास्त जीव लावल्यामुळे तिचं जग फक्त त्याभोवती फिरत होतं. आदित्यपासून अंतर वाढत गेलं तसं तिचं एकाकीपणही वाढलं.
शेवटी शुभ्रानं आपल्या भावना आणि निर्णयांचा पुनर्विचार केला. ती ज्या व्यक्तीवर जीव लावते, त्याचा परिणाम स्वतःवर कसा होतोय.. याचं निरीक्षण तिने केलं. ती समजून गेली की आपलं हृदय एवढं नाजूक आहे की आपण त्याच्यावर किती वजन टाकावं, याचं भान ठेवलं पाहिजे. जेव्हा आपण आपला जीव कोणावर ओततो, तेव्हा त्याला मर्यादा आखणं महत्त्वाचं असतं. तिच्या मनातली अपूर्णता तिला समजू लागली. आदित्यला ती जे देत होती, त्याचा तो स्वीकार करत होता, पण तो स्वतःलाच नाकारत होता.
शुभ्रानं आपलं आयुष्य बदलण्याचा निर्णय घेतला. ती आता स्वतःकडे अधिक लक्ष देऊ लागली, आपल्या इच्छा-आकांक्षांना जास्त महत्त्व देऊ लागली. आदित्यवर तिचा जीव अजूनही होता, पण आता ती आपलं मन ओतून त्याच्याच प्रेमात बुडण्याऐवजी स्वतःचं स्वतःवर प्रेम करायला शिकत होती. तिला उमगलं की नातं मजबूत असावं, पण त्यात स्वतःची ओळख हरवू नये.
या प्रवासात तिला अजून एक गोष्ट समजली—कोणत्याही नात्यात आपण कितीही प्रेम करू, पण ते प्रेम जर अति झालं, तर त्या नात्याचं स्वरूप बिघडतं. आपण इतरांसाठी जगत राहिलं, तर आपल्या मनाचं ओझं अधिकच वाढतं. कोणालाही जास्त जीव लावणं म्हणजे आपण त्यांच्यावर असाधारण अपेक्षा ठेवतो आणि त्या अपेक्षांचं ओझं ते पेलू शकत नाहीत. त्यामुळे तिने हे मान्य केलं की कोणावरही प्रेम करायला हवं, पण त्याला एक मर्यादा हवी, ज्या पलीकडे आपलं स्वतःचं अस्तित्व हरवता कामा नये.
शेवटी, शुभ्रानं स्वतःला एक धडा दिला—कोणालाही जास्त जीव लावणं म्हणजे आपण त्याच्या सानिध्यात एवढं गुंतून जातो की आपल्याला स्वतःचीच हरवलेली ओळख जाणवत नाही. ती आता प्रत्येक नात्याला समजून घेण्याच्या दृष्टीकोनातून पाहू लागली. आदित्यही तिच्या या बदललेल्या दृष्टिकोनामुळे तिच्या बाजूला येऊ लागला. त्याला आता तिच्या व्यक्तिमत्त्वाचं असं स्वरूप दिसलं की जिथं ती स्वतःला महत्त्व देत होती. ती त्याच्यावर जीव लावत होती, पण आता तिचं प्रेम समतोल आणि शुद्ध होतं, त्यात कोणतीही अपेक्षा नव्हती.
शुभ्राचं जग पुन्हा नव्याने खुलं झालं. तिने आपल्याला नुकसान झालं, ते आपल्याच कृतींमुळे झालं, हे शिकून घेतलं होतं. नात्यात आदर आणि प्रेम टिकवून ठेवला पाहिजे, पण त्याचं ओझं मात्र कोणावरही लादता कामा नये. ती आता स्वतःवर प्रेम करायला शिकली होती आणि हेच तिचं सर्वात मोठं यश होतं.
ही बाब तिच्या आयुष्याचा महत्त्वाचा टप्पा होता. तिला शिकायला मिळालं की कोणावर जास्त जीव लावणं म्हणजे नुकसान आपल्या स्वतःचं आहे.
धन्यवाद!
गोळ्या घेण्यापेक्षा मानसिक समस्येतून बाहेर पडण्यासाठी ‘आपलं मानसशास्त्र’ ची मदत घ्या.