आजच्या धावपळीच्या आणि तणावपूर्ण जीवनशैलीत बहुतेक लोक स्वतःपासूनच दुरावले आहेत. कुटुंब, काम, जबाबदाऱ्या, समाजातील अपेक्षा यामध्ये अडकून आपण स्वतःला विसरून जातो. परंतु, आपल्याला खऱ्या अर्थाने आनंदी आणि समाधानी जीवन जगायचे असेल, तर सर्वप्रथम स्वतःकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे. स्वतःला जवळ केल्याने आपण आपले भावनिक, मानसिक, आणि शारीरिक स्वास्थ्य सुधारू शकतो. या लेखात आपण स्वतःला जवळ कसे करता येईल, याबाबत चर्चा करू.
१. स्वतःसोबत वेळ घालवा
आपल्याकडे किती वेळ आहे यापेक्षा तो कसा घालवतो हे महत्त्वाचे असते. रोजच्या जीवनात स्वतःसाठी काही वेळ राखून ठेवा. हा वेळ शांततेत स्वतःसोबत घालवा. या काळात तुम्ही ध्यानधारणेचा (मेडिटेशन) उपयोग करू शकता. शांतपणे बसून आपल्या मनातील विचार ऐका. स्वतःला जाणून घेण्याचा हा सर्वोत्तम मार्ग आहे.
२. आपल्या भावनांना स्वीकारा
आपल्याला नेहमी आनंदी राहायचे असते, परंतु दु:ख, चिडचिड, नैराश्य यासारख्या भावनांनाही स्वीकारणे महत्त्वाचे आहे. स्वतःला दोष देण्यापेक्षा आपले सर्व प्रकारचे भावनात्मक अनुभव मान्य करा. भावना जशा आहेत तशा समजून घेतल्या, तर त्यांचा सामना करणे सोपे जाते.
३. स्वतःची काळजी घ्या
शारीरिक आरोग्याचे महत्त्व मानसिक आरोग्यासाठीसुद्धा तितकेच आहे. योग्य आहार, पुरेशी झोप, व्यायाम आणि वेळोवेळी आरोग्य तपासणी करून स्वतःची काळजी घ्या. स्वतःला निरोगी ठेवणे म्हणजेच आपल्या शरीराचा आदर करणे.
४. आपल्या इच्छांवर आणि गरजांवर लक्ष द्या
आपल्या मनातील इच्छा आणि गरजा ओळखणे खूप गरजेचे आहे. आपण नेहमी इतरांच्या अपेक्षा पूर्ण करण्याच्या नादात स्वतःच्या गरजा दुर्लक्षित करतो. ज्या गोष्टींनी तुम्हाला आनंद मिळतो, त्यांना प्राधान्य द्या.
५. स्वतःचा आदर करा
आपण आपल्याला कमी लेखतो किंवा स्वतःच्या चुका सतत आठवत राहतो. परंतु, स्वतःवर प्रेम करणे आणि स्वतःचा आदर करणे आवश्यक आहे. आपण जसे आहोत, तसे स्वतःला स्वीकारा. आपल्या क्षमतांवर विश्वास ठेवा आणि स्वतःवर टीका करणे टाळा.
६. स्वतःला क्षमा करा
आपल्या चुका, अपयश, आणि त्रुटी या जीवनाचा एक भाग आहेत. त्या स्वीकारणे आणि त्यातून शिकणे महत्त्वाचे आहे. स्वतःला दोष देण्याऐवजी त्या गोष्टींना मागे सोडा. स्वतःला क्षमा केल्याने मनाचा ताण हलका होतो.
७. ध्यान आणि सकारात्मक विचारांचा सराव करा
ध्यान हे आपले मन शांत करण्यासाठी आणि सकारात्मक ऊर्जा निर्माण करण्यासाठी प्रभावी आहे. दररोज काही मिनिटे ध्यानधारणा करा. यामुळे तुम्हाला तुमच्या अंतर्मनाशी जोडलेले राहण्यास मदत होईल. सकारात्मक विचारांचा सराव केल्याने तुमचे मनोबल वाढते आणि जीवनाकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन बदलतो.
८. आवडत्या गोष्टींसाठी वेळ द्या
जीवन फक्त जबाबदाऱ्या सांभाळण्याचे नाव नाही. आपल्या आवडत्या गोष्टींसाठी वेळ काढा. वाचन, लेखन, संगीत, चित्रकला, किंवा कोणताही छंद जो तुम्हाला आनंद देतो, त्याचा अभ्यास करा. या क्रियाकलापांमुळे तुम्हाला स्वतःसोबत जोडून घेता येते.
९. नकारात्मकता टाळा
आजूबाजूच्या नकारात्मक गोष्टी किंवा लोकांपासून दूर राहा. नकारात्मकता तुमच्या मनावर वाईट परिणाम करू शकते. ज्या लोकांमुळे किंवा गोष्टींमुळे तुम्हाला दुःख होते, त्यांना टाळा. सकारात्मक लोकांसोबत राहिल्याने तुमच्या विचारांवर चांगला प्रभाव पडतो.
१०. स्वतःसाठी ध्येय ठेवा
स्वतःच्या आयुष्याला उद्दिष्टे ठेवा. ध्येयविना जीवन अपूर्ण वाटते. छोटी-छोटी उद्दिष्टे ठेवा आणि ती पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करा. या ध्येयांमुळे तुम्हाला तुमच्या क्षमतांवर अधिक विश्वास निर्माण होईल.
११. आभार व्यक्त करा
जीवनातील चांगल्या गोष्टींबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करा. आभार व्यक्त केल्याने तुम्हाला जीवनातील सकारात्मक बाजू दिसू लागतात. तुमच्या नातेसंबंधांमध्येही कृतज्ञतेमुळे सुधारणा होते.
१२. मोकळे होण्यास शिका
मनात तणाव, दुःख किंवा राग साठवून ठेवण्याऐवजी ते योग्य मार्गाने व्यक्त करा. जवळच्या व्यक्तींसोबत मोकळ्या मनाने बोला किंवा डायरी लिहा. मनातले विचार व्यक्त केल्याने तुम्हाला शांतता मिळते.
१३. जगण्याचा दृष्टिकोन बदला
जीवनात अडचणी येतातच, परंतु त्या अडचणींकडे समस्यांऐवजी संधी म्हणून पाहा. तुमच्या विचारसरणीत बदल केल्याने तुम्हाला जगणे सोपे वाटेल.
१४. प्रकृतीसोबत जोडलं जा
निसर्गाशी जोडलेले राहा. निसर्गात वेळ घालवल्याने मनःशांती मिळते. झाडं, फुलं, पक्षी, डोंगर यांच्यात तुम्हाला तुमच्या आतल्या शांततेचा अनुभव येईल.
१५. माफ करण्याची सवय लावा
ज्या गोष्टींमुळे तुम्हाला त्रास होतो, त्या गोष्टींना मनातून काढून टाका. इतरांना आणि स्वतःला माफ केल्याने मनातील ताण आणि नकारात्मकता दूर होते.
१६. स्वतःला घडविण्यासाठी शिकत रहा
नवीन गोष्टी शिकण्याची तयारी ठेवा. स्वतःला अधिक चांगले करण्यासाठी सतत प्रयत्न करा. पुस्तकं वाचा, नवीन कौशल्ये आत्मसात करा, आणि स्वतःला आव्हान द्या.
स्वतःला जवळ केल्याने तुम्ही तुमच्या आयुष्यातील खरे सुख आणि समाधान शोधू शकता. स्वतःशी प्रामाणिक राहा, स्वतःचा आदर करा, आणि स्वतःशीच मैत्री करा. शेवटी, जगण्याचा आनंद हा बाहेर कुठेतरी शोधण्यापेक्षा आपल्या आतच असतो. तो आनंद शोधण्यासाठी स्वतःशी जोडलेले राहणे सर्वांत महत्त्वाचे आहे.
“स्वतःला ओळखा, स्वतःशी जोडा, आणि स्वतःला जवळ करा. कारण, तुम्हीच तुमच्या आनंदाचे खरे निर्माते आहात.”
धन्यवाद!
गोळ्या घेण्यापेक्षा मानसिक समस्येतून बाहेर पडण्यासाठी ‘आपलं मानसशास्त्र’ ची मदत घ्या.