जीवनात मोठं यश मिळवण्यासाठी प्रत्येकाच्या मनात एक उत्साह आणि तळमळ असते. आपण सगळेच कधीतरी आपापल्या जीवनात मोठं काहीतरी साध्य करू पाहतो. पण ते साध्य करताना आपल्याला अनेक अडचणी, अपयश आणि संघर्षांना सामोरे जावे लागते. अशा वेळी संयम टिकवून ठेवणे खूप गरजेचे असते. संयम गमावल्यामुळे आपण ध्येयापासून दूर जाऊ शकतो आणि आपल्या मार्गावरून भरकटू शकतो. पण संयम राखल्याने आपल्याला ध्येय साध्य करण्याचा आत्मविश्वास मिळतो.
संयम म्हणजे स्वतःवर नियंत्रण ठेवणे. अनेक वेळा यश मिळवण्यासाठी आपल्याला वेळ लागतो आणि त्या काळात संयम हेच आपल्याला शक्ती देतं. आपण जेव्हा ध्येय साध्य करण्यासाठी आपली ऊर्जा, विचार, आणि मेहनत या सगळ्याला एकत्र करून काम करतो, तेव्हा संयमाने काम केल्यास आपल्या प्रयत्नांना अधिक चांगले फळ मिळते.
संयमाचे महत्त्व
१. मानसिक संतुलन
संयमाचे पहिले आणि महत्त्वाचे कार्य म्हणजे आपल्या मनावर ताबा मिळवणे. आपले मन बऱ्याचदा अनेक विचारांनी भरलेले असते, विशेषतः जेव्हा आपल्याला काही अडचणींचा सामना करावा लागतो. अशा वेळी संयम आपल्याला शांत ठेवतो. संयम टिकवल्यास आपण ताणतणाव कमी करू शकतो, जो आपल्याला चांगला निर्णय घेण्यास मदत करतो.
२. अपयशाला सामोरे जाणे
जीवनात अपयश आले की, बऱ्याच वेळा लोक संयम गमावतात. अपयशाने मानसिक खच्चीकरण होते, पण संयम टिकवल्यास अपयशातही आपण शिकतो. संयमाने आपण आपली उणीव ओळखतो आणि त्यावर सुधारणा करण्यासाठी प्रयत्न करतो. यश हे एकाच प्रयत्नात मिळत नाही; ते सातत्याने प्रयत्न केल्यानंतर हळूहळू मिळतं.
३. दीर्घकालीन यशासाठी महत्त्वपूर्ण
कोणतेही मोठे यश तात्काळ मिळत नाही. त्यासाठी दीर्घकालीन विचार, योजना, आणि त्यानुसार सातत्याने प्रयत्न आवश्यक असतो. संयम आपल्याला हळूहळू परिपक्व बनवतो, जेणेकरून आपण दीर्घकाळासाठी यशस्वी होऊ शकतो. संयमाशिवाय मोठे यश मिळवणे कठीण होते कारण संयम आपल्याला दीर्घकालीन योजनेवर काम करण्याची शक्ती देतो.
४. आत्मविश्वास वाढवणे
संयम टिकवल्यास आपल्याला आपले ध्येय साध्य करण्याची ताकद मिळते. जेव्हा आपण संयमाने काम करतो, तेव्हा आपल्यात आत्मविश्वास वाढतो. संयम टिकवल्यामुळे आपल्याला वाटतं की आपण कोणत्याही परिस्थितीत यश मिळवू शकतो.
५. प्रत्येक क्षणाचा आनंद घेणे
यशाच्या प्रवासात संयम आपल्याला प्रत्येक छोट्या यशाचा आनंद घेण्याची संधी देतो. मोठे यश साध्य करणे हा दीर्घकालीन प्रवास असतो, त्यामध्ये छोटे-छोटे टप्पे येत असतात. संयम आपल्याला या प्रत्येक टप्प्याचा आनंद घेण्यास मदत करतो. त्यामुळे एकेक क्षण जपता येतो आणि तो प्रवास अधिक आनंददायक होतो.
संयम गमावण्याची कारणे
१ तात्काळ यशाची अपेक्षा
आजच्या काळात लोकांना सगळं काही तात्काळ हवं असतं. अनेकदा आपल्या ध्येयासाठी खूप कष्ट घेऊनही त्वरित यश मिळत नाही, त्यामुळे लोक निराश होतात आणि संयम गमावतात.
२. तुलना करणे
सोशल मीडियाच्या माध्यमातून आपल्याला इतरांचे यश दिसत असते. त्यामुळे लोक आपल्याला कमी समजून हताश होतात. इतरांच्या यशामुळे आपल्यात असुरक्षिततेची भावना येऊ शकते, जी संयम हरवण्यास कारणीभूत ठरते.
३. अपयश आणि असफलतेचा सामना करणे
प्रयत्न करूनही एखादी गोष्ट साध्य झाली नाही की, आपल्यात खचून जाण्याची भावना येते. अपयशाचा सामना करताना संयम गमावणे ही सामान्य भावना असली, तरी त्यावर मात करणे आवश्यक आहे.
संयम टिकवण्यासाठी उपाय
१. लहान लहान लक्ष्ये निश्चित करा
मोठं ध्येय साध्य करायचं असेल, तर ते लहान लहान भागांत विभागा. त्यामुळे प्रत्येक छोट्या यशामुळे आत्मविश्वास वाढतो, आणि संयम टिकवणं सोपं जातं.
२. स्वतःवर विश्वास ठेवा
आपण जे करत आहोत त्यावर विश्वास ठेवा. आत्मविश्वासाने काम केल्यास संयम टिकवणं सोपं जातं आणि यशाचा मार्ग अधिक स्पष्ट दिसतो.
३. अभ्यास आणि तयारी
कोणतेही ध्येय साध्य करण्यासाठी त्याच्या मागील कारणांची आणि संभाव्य अडचणींची सखोल माहिती मिळवा. अधिकाधिक माहिती मिळवल्याने आपल्यात संयम टिकवण्याची ताकद येते.
४ शांतता आणि ध्यान
ध्यान, योग किंवा मनशांती साधण्यासाठी काही वेळ देणे यामुळे मन शांत राहते. मन शांत असलं की संयम राखता येतो. त्यामुळे ध्येयाकडे वाटचाल करणे सुलभ होते.
५. सकारात्मकता जोपासा
सकारात्मक विचारांनी संयम टिकवणं सोपं जातं. आपण आपल्या प्रयत्नांची योग्य दिशा पाहतो आणि अपयश आलं तरी त्या अनुभवातून शिकण्याची भावना ठेवतो.
संयमाचा प्रत्यक्ष अनुभव
माहिती तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात किंवा कलेच्या क्षेत्रात अनेक लोकांनी संयमाने काम केल्यामुळेच मोठं यश मिळवलं आहे. उदाहरणार्थ, थॉमस एडिसनचा दिवा तयार करण्याचा प्रवास अत्यंत संघर्षमय होता. त्याने हजारो प्रयत्न करून एक दिवस तो यशस्वी झाला. जर त्याने संयम गमावला असता तर त्याच्या हातून हे महान कार्य घडलं नसतं. तसेच, साहित्यिक, संगीतकार, खेळाडू अशा अनेक व्यक्तींनी संयमाने आपली ध्येय साध्य केली आहेत.
संयम राखणं हे एक साधन आहे, ज्याद्वारे मोठं यश साध्य करता येतं. कोणत्याही कठीण प्रसंगात संयम राखल्याने आपला संघर्ष सुकर होतो आणि आपण यश मिळवण्यासाठी सज्ज होतो.
कोणतेही मोठे यश तात्काळ मिळत नाही. त्यासाठी प्रयत्न आणि संयम आवश्यक असतो. संयम गमावून चालत नाही कारण प्रत्येक प्रयत्न आपल्याला ध्येयाच्या जवळ आणत असतो. संयम ठेवल्यास आपण अपयशातही पुढे जाण्याची उमेद राखतो आणि मोठ्या यशाकडे एक-एक पाऊल टाकतो. त्यामुळे, “संयम गमावू नका.. कोणतेही मोठे यश तुमची वेळ मागत असते,” हे ध्यानात ठेवून आपले प्रयत्न सुरू ठेवा.
धन्यवाद!
गोळ्या घेण्यापेक्षा मानसिक समस्येतून बाहेर पडण्यासाठी ‘आपलं मानसशास्त्र’ ची मदत घ्या.