जीवनात प्रत्येक व्यक्तीला नात्यांचा आधार आवश्यक असतो. हे नाते कधी कुटुंबाचे असते, कधी मित्रांचे, तर कधी जोडीदाराचे. नात्यांमुळे आपल्याला सुरक्षितता, आधार, आणि आनंद मिळतो. परंतु, एक अत्यंत महत्त्वाचा प्रश्न इथे उपस्थित होतो: नातं मजबूत असावं, पण त्यामध्ये स्वतःची ओळख हरवता कामा नये. हे का महत्त्वाचं आहे? त्याची चर्चा आपण या लेखात करणार आहोत.
स्वतःची ओळख म्हणजे काय?
स्वतःची ओळख म्हणजे आपली स्वतःची व्यक्तिमत्त्व, विचारधारा, आवडी-निवडी, विश्वास, आणि जीवनाचे ध्येय. हे आपलं आत्मस्वरूप असतं, जे आपल्याला स्वतःविषयीची जागरूकता देतं. प्रत्येक व्यक्तीमध्ये काही विशेष गुण असतात, जे इतर कोणातही नसतात. हे गुण त्याच्या स्वतःच्या ओळखीचं प्रतिबिंब असतात. जेव्हा आपण हे गुण इतरांपासून लपवतो किंवा बदलतो, तेव्हा आपली ओळख धूसर होते.
नात्यांमध्ये ओळख हरवण्याची कारणं
कधीकधी नातं टिकवण्याच्या किंवा बळकट करण्याच्या प्रयत्नात, आपण स्वतःच्या ओळखीला गमावून बसतो. काही महत्त्वाची कारणं त्यामागे असू शकतात:
१. सर्वांना आनंद देण्याची प्रवृत्ती:
आपल्याला जेव्हा दुसऱ्यांना खूश करण्याची तीव्र इच्छा असते, तेव्हा आपण स्वतःला बाजूला सारतो. आपल्याला वाटतं की आपल्या आवडीनिवडी, विचार, आणि मतं इतरांच्या अपेक्षांमध्ये फिट होतात. पण, ह्यामुळे आपलं स्वतःचं अस्तित्व कमी होतं.
२. नकार देण्याची भीती:
आपण नकार देण्यास घाबरतो कारण आपण नातं टिकवण्यासाठी काहीही करायला तयार असतो. ह्यामुळे आपल्याला मनाविरुद्ध गोष्टी मान्य कराव्या लागतात आणि आपल्याला आवडणार्‍या गोष्टींपासून आपण दूर होतो.
३. स्वतःच्या गरजा दुर्लक्षणे:
नातं टिकवण्यासाठी आपल्याला वाटतं की आपल्याला सर्वस्व समर्पण करावं लागतं. ह्यामुळे आपण स्वतःच्या गरजांना कमी लेखतो आणि इतरांच्या अपेक्षांना प्राधान्य देतो.
नात्यांमध्ये ओळख टिकवणं का गरजेचं आहे?
१. मनःशांती आणि आनंद:
स्वतःची ओळख टिकवणं म्हणजे आपल्या स्वतःच्या अस्तित्वाशी प्रामाणिक राहणं. जेव्हा आपण असं करतो, तेव्हा आपल्याला मनःशांती आणि खरा आनंद मिळतो. आपलं मन शांत राहिलं, तर नातं टिकणं अधिक सुलभ होतं.
२. स्वातंत्र्याची भावना:
आपल्याला नात्यांमध्ये स्वतंत्र राहणं आवडतं. हे फक्त व्यक्तीगत स्वातंत्र्य नाही, तर विचारांचा, मतांचा, आणि इच्छांचा स्वातंत्र्य आहे. ह्या स्वातंत्र्यामुळे नात्यांमध्ये दोन्ही व्यक्तींना विकासाची संधी मिळते.
३. स्वतःबद्दल आदर:
आपली स्वतःची ओळख टिकवताना, आपण स्वतःबद्दल आदर बाळगतो. ह्यामुळे आपलं आत्मविश्वास वाढतो. जेव्हा आपल्याला स्वतःबद्दल आदर असतो, तेव्हा आपलं नातं अधिक सामर्थ्यवान होतं.
४. सखोल नातं:
स्वतःची ओळख टिकवून नात्यांमध्ये राहणं म्हणजे इतरांशी प्रामाणिक असणं. जेव्हा आपण प्रामाणिक असतो, तेव्हा नात्यांमध्ये विश्वास निर्माण होतो, आणि त्यातून नातं अधिक सखोल होतं.
नात्यांमध्ये स्वतःची ओळख कशी टिकवावी?
१. स्वतःशी प्रामाणिक राहा:
नातं कोणतंही असो, तुम्ही स्वतःशी प्रामाणिक राहण्याचा प्रयत्न करा. तुमच्या विचारांमध्ये, मतांमध्ये, आणि निर्णयांमध्ये स्पष्टता असू द्या. नात्यांमध्ये प्रामाणिक राहणं हे महत्त्वाचं आहे कारण ते नात्याला विश्वासाने बांधतं.
२. व्यक्तिमत्त्व आणि आवडी-निवडी जपा:
प्रत्येक नात्यात स्वतःच्या आवडी आणि निवडींना प्राधान्य द्या. हे फक्त व्यक्तिमत्वाचं नाही, तर तुमचं अस्तित्व राखण्याचं आहे. तुम्हाला जे आवडतं ते करणं आणि ते आपल्या जोडीदारासोबत शेअर करणं, हे नातं सुदृढ करण्याचं काम करतं.
३. नकार देण्याचं कौशल्य आत्मसात करा:
नकार देणं कधीही चुकीचं नाही. ते तुमचं अस्तित्व सांभाळण्याचं साधन आहे. तुम्हाला जर काही गोष्ट मनापासून पटत नसेल, तर ती मान्य करू नका. हे कधीकधी कठीण असू शकतं, पण ह्यामुळे तुमच्या आत्मविश्वासात वाढ होते.
४. स्वतःच्या गरजांवर लक्ष केंद्रित करा:
नात्यात असताना, आपल्या गरजांना तितकंच महत्त्व द्या. ह्यामुळे नात्यातील संतुलन राखलं जातं आणि दोन्ही व्यक्तींना आनंद मिळतो. हे केवळ आपलं मन शांत ठेवतं असं नाही, तर नातं टिकवायला मदत करतं.
५. जोडीदाराशी संवाद साधा:
संवाद हे नात्याचं अत्यंत महत्त्वाचं अंग आहे. आपल्या भावनांबद्दल, विचारांबद्दल, आणि गरजांबद्दल जोडीदाराशी बोला. ह्यामुळे त्यांना तुमचं अस्तित्व आणि अपेक्षा नीट समजतील, आणि नात्यांमध्ये प्रामाणिकता आणि स्पष्टता राहील.
नात्यांमध्ये संतुलन साधण्याचं महत्त्व
कोणत्याही नात्यात संतुलन आवश्यक असतं. आपलं व्यक्तिमत्त्व नात्यात हरवणं आणि नात्याची गरज म्हणून स्वतःची ओळख विसरणं, ह्यामुळे आपलं अस्तित्व कमी होऊ शकतं. जर तुम्ही स्वतःची ओळख टिकवून नातं सांभाळलं, तर नातं अधिक सुदृढ आणि दीर्घकाळ टिकतं. नात्यांमध्ये असलेल्या दोन व्यक्तींना एकमेकांचं स्वातंत्र्य आणि अस्तित्व सांभाळून एकत्र राहता येतं.
जीवनात नात्यांना स्थान असणं आवश्यक आहे, पण त्यात स्वतःची ओळख हरवू देणं हे नुकसानकारक ठरू शकतं. नात्यांमध्ये असताना स्वतःची ओळख टिकवणं म्हणजे एकमेकांसोबत स्वातंत्र्य, प्रेम, आणि आदराने वागणं. जेव्हा तुम्ही स्वतःच्या ओळखीला कायम ठेऊन नातं सांभाळता, तेव्हा तुमचं जीवन अधिक समृद्ध, संतुलित, आणि आनंददायी होतं. त्यामुळे, कोणतंही नातं मजबूत असावं, पण त्यात आपली ओळख हरवता कामा नये. आपलं अस्तित्व सांभाळूनच नात्यांना सन्मान आणि प्रेमाने वागवा, हाच खरा नात्याचा अर्थ आहे.
धन्यवाद!
गोळ्या घेण्यापेक्षा मानसिक समस्येतून बाहेर पडण्यासाठी ‘आपलं मानसशास्त्र’ ची मदत घ्या.